«CARTAS DESDE GALIZA»

Ao meu curmán Celso, Celsito.

Querido Curmán Meu.

Nunca entendín, e a o non estares ti, xa nunca entenderei, por que nestes, por desgraza, derradeiros anos, ti máis eu fómonos afastando – demasiado, creo eu – pouco a pouco. Tentar buscar culpábeis nestas situacións é un tanto ridículo, sobre todo agora que non estás. Pode que ti botárasme esas culpas a min, e até pode que tiveras razón, ou máis que botarame as culpas fixérasme responsábel do noso afastamento. Agora, por desgraza, é demasiado tarde, nin creo que sexa o momento de aclarar dúbidas. As dúbidas, querido curmán, só son produto da crenza, non da sapiencia, i eu prefiro saber a crer. Se serve de escusa, porque o consolo xa ren pode facer, direite que nunca foi a miña intención afastarme de ti nin que ti o fixeras de min. Se dese xeito así foi interpretado, pido perdón polo que eu puiden contribuír a confusión.

Todos sabemos que as costumes e tradicións van cambiando segundo imos cambiando de época, de lugar e de crenza. As nosas son, nestes casos, dun respectuoso silencio a prol do defunto: del non se fala a non ser espiritualmente. Eu tiven a oportunidade de coñecer outras alternativas como son as chamadas costumes protestantes. Nalgunhas destas, a costume e tradición é falar de quen se vai; costume e tradición que comparto.

De ti contarei a primeira lembranza que me ven á memoria. Aínda hoxe pódote ver abraiado montado sobre unha bicicleta de «freos de balea» algo antiga coa a boca aberta de par en par incapaz de berrar: «Avoa, é o tío Manolo, avoa!», namentres o citado tío dáballe a «Ponte sobre o río Kuwai» a todo volume, «pito claxonar» apañado de strangis na Alemaña, porque seica que na Francia, onde migrara o tío Manolo, estaba a non ser legal. Logo viñan as despedidas, cando o estío e as vacacións deixaban paso a tristura da partida e do comezo do curso lectivo e da baixada dos longos días compartidos. De ti comentaban que agochabas a túa extraversión no xardín dos tíos, para paliar a soidade de estares sen eles despois de deixar a saudade sen bágoas con que acompañala. Cantas daquelas vertemos todos nos! Non si, curmán?

Un deses días de despedidas tivo lugar o día no que me convertín no teu irmán por dezaoito meses, ese no que desexamos boa viaxe e pronto regreso ao irmán meirande do curmán que ficaba, o que trouxera a este dende a Francia por seren demasiado cativo para viaxar só dun país para o outro, aquel que chegara, xunto co maior, no día do teu aniversario, un 1 de xullo do 76 no que foras polo leite a casa da Sra. Erundina, aló preto da capela dos Milagres. Dende entón souben cando cumprías anos. Si, por ano e medio vos fostes a miña familia e ti, polo tanto, meu irmán, substituíndo a aquel que despediramos na estación dos camiños de ferro, eses que tantas veces visitaría para recoller o correo co meu novo pai ou a miña nova nai que foron sempre teus, como así debía de ser.

Quero, curmán, volver a aqueles tempos nos que foche-lo meu irmán meirande. Saír contigo a mergullarnos no peirao despois de ter ido, ao rompe-lo día, na procura das imprescindíbeis candeas para estruma-los animais, eses feixes tan ben feitiños que tanto convidaba a delinquir á nosa adolescente ánima furtiva. Ou levar a rolos os aros para o pozo do «fondo do regheiro» ao paso marcado polo máis pequeno dos fillos do Blas. Rir coma entón riamos nas ceas da Comisión de Festas da Virxe das Angustias, e reunirnos arredor dun «café de pucheiro» e uns grolos de «herbas» no día dos Milagres, do Nadal ou da Fin do Ano. Lembras cando fuximos dos cans que nos querían papar na Veigadaña despois de acompañar a Merchi a súa casa? Ti defendícheste a patadas, i eu a paraguazos. Do medo rímonos na noite!

Agora xa pasou todo, xa de ren serve recordar, mais eu prefiro relembrarte dese xeito, cando ti foche-lo meu Irmán Meirande, cando no teu casamento, con poucos modais e unha machada menos afiada, esnaquiceite a túa gravata que tan ben lle sentaba ao teu traxe de voda. Agora xa é tarde, pero négome recordarte doutro modo, i espero que ti fagas o propio comigo, o teu curmán que por un tempo, i espero que para sempre, chegou a ser o teu irmán pequeno.

Xa só me queda despedirme de ti... e cústame, máis do que estou disposto a admitir...

Adeus, curmán, adeus Celso, adeus Celsito!

rpm ‘20

Fornelos de Montes, maio 2020.